Ostrakismos
(Çanak-Çömlek Mahkemesi)
 |
| Atina'dan Ostrakon Örnekleri |
Antik yunanda, Atina
demokrasisinin kendisini tiranlığa karşı korumak için kurduğu bir mekanizmadır.
Demokrasiden uzaklaşıp tiranlığa yakınlaşan devlet adamları ya da komutanlar,
bu mahkemenin kararıyla, varlık ve onur kaybına uğramaksızın on yıl süre ile
Atina’dan uzaklaştırılabiliyorlardı. Bu yöntem Peloponnesos Savaşı’na
(M.Ö.431–404) kadar uygulanmıştır. Yöntem, Atina’da demokratik
rejimin kurucusu olarak kabul edilen Kleisthenes tarafından kurulmuştur.
Meydana toplanan halk bir çömlek kırığı(ostrakon) üzerine
Atina’dan uzaklaştırılmasını istedikleri kişinin ismini yazarlardı. Tahmin
edebileceğiniz gibi en fazla kimin ismi çıkarsa(o dönem yaşayan vatandaş sayısının beşte birine denk gelen 6000 oy gerekliydi) da o on yıl süre ile sürgün
edilirdi.
Bu duruma benzer bir başka örnek ise, Sicilya'daki yunan
kenti Syrakusa’da görülmektedir. Burada isimler Ostrakismos’dan farklı olarak zeytin
ağacı yapraklarına yazılırmış. Bu uygulamaya da Petalismos denilmektedir.
Tabi tahmin edebileceğiniz üzere Ostrakismos, demokrasiyi
devirip diktatörlük kurmak isteyenleri, sürgüne göndermek amacıyla getirilmiş
bir yasa olmasına rağmen; zaman içerisinde, siyasi rakipleri elemek için kullanılan
bir yöntem olmuş ve amacından saparak tiranlara hizmet etmeye başlamış. Bundan
dolayı da pek uzun ömürlü olmayı başaramamış.
Ostrakismos, ilk olarak Peisistratos'un akrabalarından Hipparkhos'a
uygulanılmak istenmiş olsa da Atinalılar, bağışlayıcı davranmışlar ve yasayı
uygulatmamışlar. Bu olayı takip eden yıla gelindiğinde ise, Telesinos'un
arkhonluğu döneminde, Hippokrates'in oğlu Megakles, Ostrakismos ile Atina’dan
sürgün edilmiştir. Atinalı önemli devlet adamı ve komutanlarından Themistokles,
Kimon ve Alkibiades de Ostrakismos ile Atina’dan sürgün edilmişlerdir.
Yorumlar