Antik Çağ Mimarisi: Yapı ve Duvar Sınıfları
 |
| Vitruvius'un Kitabı |
Bu yazı antik dönem mimarlığının gelişimini anlamak için bilinmesi gereken terim ve kavramları basit bir şekilde açıklamak için oluşturulmuştur. Antik dönem mimarlığının günümüzde yorumlanabilmesini ve anlaşılabilir olmasını sağlayan kişi Vitruvius'tur.
VİTRUVİUS
m.ö.90-m.ö.20 yılları arasında yaşamış Roma vatandaşıdır. Asker, mimar ve mühendistir. Emekliliği sırasında ‘mimarlık üzerine on kitap’ isimli antik çağdan günümüze gelen mimari alanda tek bilimsel eseri yazıp Roma İmparatoru Augustus(OCTAVİANUS)’a ithaf etmiştir. Kitabı sadece mimarlık üzerine değil aynı zamanda geometri, astronomi, sivil ve askeri makineler hakkında da bilgiler vermektedir.
İnsanların, yaşamlarını kolaylaştırma ve barınma, yaşama, çalışma,
eğlenme dinlenme gibi çeşitli eylemlerini sürdürebilmelerini sağlayabilmek için yaptıkları mekan düzenleme sanatına mimarlık
denir.
Bir yapının mimari değer taşıması başlıca 4 temel ilkeye
uygun olmasıyla mümkündür.Bunlar:
TEKNİK: Yapıyı dolayısıyla insanları doğanın çeşitli
etkilerine karşı korumak için alınan önlemlerin tümüdür.
KONSTRÜKSİYON: Yapının deprem fırtına gibi doğal kuvvetlere
karşı koyabilmesi için dayanıklılığını sağlar.
FONKSİYON:
Fonksiyon yapı içinde oturulmasında, yaşanmasında kolaylık sağlar.
PROPORSİYON:
Oran/Nispet . Proporsiyon genel ve ahenkli bir düzenlemedir.
YAPILARIN SINIFLANDIRILMASI
Malzeme Yönünden
Kerpiç
Ahşap
Taş
Karışık Malzeme
Yerlerine Göre
Yeraltı Yapıları: kanalizasyon,tünel,yeraltı
mezarları
Yerüstü Yapıları
İnşa Tarzına Göre
Yığma Yapılar: Çatıdan
gelen yüklerin duvarlar tarafından taşınarak zemine iletildiği yapılardır. Bu
tür yapılarda duvarlar hem taşıyıcı hem de bölücü özellik görür.( Ahşap yığma
yapı, kagir yapı, yarı kagir yapı )
KAGİR YAPI: Taşıyıcı duvarları
taş,tuğla ve beton briket gibi malzemelerle yapılmış yapı türü. Bu tür
yapılardan döşemeleri ahşap olanlar
yarım kagir olarak adlandırılır.
Karkaslı Yapılar: Bu tip
yapılarda taşıyıcı bölümlerinin malzemelerine göre adlandırılır.( Ahşap
Karkaslı Yapı, Hımış Yapı, Ahşap İskeletli Yapı )
HIMIŞ YAPI: Boşlukları taş kerpiç ya da tuğla ile
doldurulan taşıyıcı görev yapan ahşap iskelet.
İnşaat Safhasına Göre
Kaba Yapı: Taşıyıcı
veya bölücü duvarlar, merdivenler, döşemeler ve çatı yapım safhası bu kaba
yapıya girer.
İnce Yapı: Döşeme ve duvar
kaplamaları, sıvalar, doğramalar, badana ve boya işleri, tesisat, dekorasyon gibi
işlerin yapıldığı safhalardır.
Cinslerine Göre
Su Yapıları
Ulaştırma Yapıları
Konutlar
Ticaret Yapıları
Kültür Yapıları
Sağlık Yapıları
Spor Yapıları: Stadion, hipodrom, gymnasion, palaestra
Toplumsal Yapılar: Tiyatro(
üstü açık olur), odeion( üstü kapalı olur),hamamlar, stoalar, anıtsal dini
yapılar, latrinalar, tapınak ve kült yerleri, mezar yapıları, meclis ve senato
yapıları, hazine odaları, silolar, askeri depolar
Mülkiyetine Göre
Resmi yapılar
Özel Yapılar
Vakıf Yapıları
Bir yapının en temel ögesi olan duvarlar ise yine çeşitli özelliklerine göre sınıflandırılırlar.
Malzemelerine Göre Duvarlar
Kerpiç Duvarlar
Tuğla Duvarlar
Ahşap Duvarlar
İşlevlerine Göre Duvarlar
Taşıyıcı duvarlar: Bir yapıda üzerine binen yükü taşıma işlevi olan duvarlar.
Bölme duvarlar: Bir yapının içerisinde mekanı bölme işlevi olan duvarlar.
Destek duvarlar: Bir yapının ağırlık taşıma kapasitesini arttırma ve destekleme işlevi olan duvarlar.
Örülme Tekniğine Göre Duvarlar
Düzensiz rektogonal duvarlar: Çeşitli boyut ve ölçüdeki dikdörtgen taşlarla örülen duvardır.
Düzgün rektogonal duvarlar: Benzer boyut ve ölçülerdeki dikdörtgen taşlardan örülen duvarlardır.
İsodomik (izodomik) duvarlar: Duvar yüksekliği her sırada aynı olan duvarlardır.
Pseudo İsodomik (pseudo izodomik) duvarlar: Duvar yüksekliği her sırada aynı gibi görünen duvarlardır.
Çokgen (poligonal) duvarlar: Çok köşeli taşlarla örülen duvarlardır.
Düzensiz moloz taş duvarlar: Şekilsiz moloz taşlarla özensizce örülen duvarlardır.
Yorumlar